GEGROND ZIJN: EEN ANATOMISCHE, FYSIOLOGISCHE, PATHOLOGISCHE EN EVOLUTIONAIRE BENADERING

Inleiding

Gegrond zijn betekent letterlijk met beide voeten op de grond staan, zowel fysiek als mentaal. Dit concept speelt niet alleen een belangrijke rol in ons emotioneel en mentaal welzijn, maar heeft ook een sterke basis in de anatomie, fysiologie, pathologie én evolutie van het menselijk lichaam. Dit artikel onderzoekt hoe gegrond zijn fysiologisch tot stand komt, welke anatomische structuren hierbij betrokken zijn, welke pathologieën kunnen ontstaan bij een gebrek aan gegrondheid en hoe dit concept zich door de evolutie heen heeft ontwikkeld.

Anatomie: De basis van gegrond zijn

Het begrip 'gegrond zijn' begint letterlijk bij onze voeten. De voeten vormen ons fysieke contactpunt met de aarde en spelen een cruciale rol in stabiliteit en evenwicht. De anatomie van de voet bestaat uit 26 botten, 33 gewrichten en meer dan 100 spieren, pezen en ligamenten. Het voetgewelf, bestaande uit het longitudinale en transversale gewelf, helpt bij schokabsorptie en balans. Het zenuwstelsel, met name de perifere zenuwen die via de voetzolen sensorische informatie doorgeven, is essentieel voor proprioceptie – het vermogen om de positie en beweging van ons lichaam in de ruimte waar te nemen.

Denk eens aan een acrobaat die over een strak gespannen touw loopt. De voeten van de acrobaat sturen voortdurend informatie naar het zenuwstelsel om het evenwicht te bewaren.

Fysiologie: Hoe werkt gegrond zijn in het lichaam?

Gegrond zijn is nauw verbonden met het autonome zenuwstelsel, in het bijzonder het parasympathische systeem dat verantwoordelijk is voor rust en herstel. Wanneer we gegrond zijn, vertraagt ons hartritme, stabiliseert onze ademhaling en verminderen stresshormonen zoals cortisol. Ook spelen neurotransmitters zoals serotonine en dopamine een rol bij het ervaren van rust en tevredenheid. Daarnaast beïnvloedt gegrond zijn het vestibulaire systeem, dat samen met de ogen en de proprioceptie zorgt voor evenwicht en oriëntatie.

Na een lange dag werken, kun je rust vinden door een wandeling in de natuur te maken. De rustige omgeving en de beweging helpen je parasympathische systeem te activeren, wat leidt tot ontspanning. 

Pathologie: Wat gebeurt er als we niet gegrond zijn?

Een gebrek aan gegrondheid kan leiden tot zowel fysieke als mentale klachten. Fysiologisch kunnen verstoringen in het evenwichtssysteem (bijvoorbeeld bij vestibulaire stoornissen) zorgen voor duizeligheid en instabiliteit. Chronische stress en een voortdurend actief sympathisch zenuwstelsel kunnen leiden tot hoge bloeddruk, spijsverteringsproblemen en slaapproblemen. Mentale klachten kunnen variëren van angst en onrust tot dissociatie en het gevoel 'losgekoppeld' te zijn van de realiteit.

Dissociatie is een mentale toestand waarbij een persoon zich losgekoppeld voelt van  gedachten, gevoelens, herinneringen of identiteit. Dit kan variëren van milde vormen, zoals dagdromen, tot ernstige vormen waarbij iemand zich volledig losgekoppeld voelt van de realiteit. Dissociatie kan optreden als een reactie op trauma of stress en kan een manier zijn voor het brein om met overweldigende ervaringen om te gaan.

Daarnaast kan een verstoorde proprioceptie bijdragen aan het risico op vallen en blessures.

Iemand met chronische stress kan moeite hebben om te ontspannen, wat kan leiden tot slapeloosheid en spijsverteringsproblemen.

Evolutie: Het belang van gegrond zijn doorheen de menselijke geschiedenis

Door de evolutie heen was gegrond zijn cruciaal voor het overleven van de mens. Onze voorouders moesten letterlijk gegrond zijn om te kunnen jagen, verzamelen en zich veilig door complexe omgevingen te bewegen. Het ontwikkelen van een rechtopstaande houding (bipedalisme) verbeterde het zicht over de savanne, maar verhoogde ook de noodzaak voor een sterk evenwichtsgevoel en proprioceptie. Het vermogen om fysieke en mentale stabiliteit te behouden in stressvolle situaties bood evolutionair voordeel, waarbij het parasympathische systeem zorgde voor herstel na acute stressreacties.

Een jager in het stenen tijdperk moest stil en gegrond blijven terwijl hij op zijn prooi wachtte. Dit vereiste een goed ontwikkeld evenwichtsgevoel en proprioceptie.

Hoe beter gronden?

Er zijn verschillende manieren om gegrondheid te bevorderen. Lichamelijke oefeningen zoals yoga, tai chi en balans- en proprioceptietraining kunnen het lichaam helpen om beter gegrond te raken. Ademhalingstechnieken, meditatie en mindfulness kunnen het parasympathische zenuwstelsel activeren en stress verminderen. Bij pathologieën zoals angststoornissen of vestibulaire problemen kunnen fysiotherapie, psychotherapie of medicatie noodzakelijk zijn.

Regelmatige beoefening van yoga kan je helpen om beter gegrond te blijven, zowel fysiek als mentaal.

Conclusie

Gegrond zijn gaat verder dan een spiritueel of mentaal concept; het heeft diepe wortels in de anatomie, fysiologie én evolutie van het menselijk lichaam. Door aandacht te besteden aan onze fysieke verbinding met de grond, kunnen we niet alleen ons mentale welzijn verbeteren maar ook onze lichamelijke gezondheid ondersteunen. Preventie en behandeling van pathologieën die voortkomen uit een gebrek aan gegrondheid kunnen dan ook baat hebben bij zowel lichamelijke oefeningen als mentale en emotionele technieken.

©Mark Hiemeleers                                                                                                                 

www.goldenfeet.be

Opleidingen | Workshops, Professionele Opleiding tot Erkend Reflexoloog

www.sohuman.net

Zorgopleidingen, lezingen en workshops

zaakvoerder@goldenfeet.be, 0032(0)475582743